Migracije visokoobrazovanih lica iz Srbije od 1991. godine u Kanadu i Sjedinjene Američke Države

Abstract

Predmet istraživanja ovog rada su migracije visokoobrazovanih lica koja su diplomirala na nekom od univerziteta u Srbiji, emigrirala su iz Srbije 1991. godine i kasnije, i sada žive u SAD i Kanadi. Glavni cilj predložene doktorske disertacije je da doprinese boljem razumevanju fenomena migracija visokoobrazovanih lica i stručnjaka, a naročito problema ubrzanog iseljavanja ovih struktura radne snage iz Srbije od 1991. godine. U radu su razmatrana teorijska stanovišta o činiocima savremenih medjunarodnih migracija, i ulozi države, i iz perspektive posmatranih zemalja prijema i Srbije kao zemlje porekla. Data je detaljna analiza statističkih podataka o gradjanima Srbije u inostranstvu, njegovih osnovnih karakteristika prema području porekla i državi prijema. Opsežno anketno istraživanje predstavlja pokušaj da se iz perspektive samih migranata unaprede postojeća znanja iz oblasti migracija visokoobrazovanih kadrova iz Srbije. Iako se njegovi rezultati ne mogu smatrati reprezentativnim, oni obuhvataju različite aspekte emigracije visokoobrazovanog stanovništva, a saznanja do kojih se došlo u prvom redu se odnose na upotpunjavanje slike o razlozima emigriranja, integrisanosti na tržištu rada i društvu zemlje prijema, odnosu prema zemlji porekla, kao i upoznavanju sa planovima za budućnost. Rezultati teorijskih razmatranja upućuju na potrebu kompleksnog pristupa i dinamičke perspektive proučavanja u analizi spoljnih migracija. Analiza statistike o migracijama ukazuje i na neophodnost kombinovanja podataka iz statističkih izvora zemlje porekla i zemalja prijema. Jedna od najvećih prepreka za bolje definisanje kompleksnih međunarodnih migracionih tokova i procesa je što ne postoji statistička osnova koja istovremeno, sveobuhvatno i metodološki usaglašeno može da prati migraciona kretanja u zemljama porekla i zemljama prijema. Rezultati nekoliko poslednjih popisa stanovništva Srbije, kao izvora koji pruža najviše informacija o karakteristikama gradjana Srbije u inostranstvu, ukazuju da se u protekle 3-4 decenije na odredjenim područjima zemlje snažno razvijaju migracione veze s najvažnijim evropskim imigracionim zemljama. Takodje, postoje značajne razlike u udelima visokoobrazovanih po zemljama destinacije, naročito u popisima iz 2002. i 2011.

The subject of this paper is the migration of highly educated persons graduated from a university in Serbia, who emigrated from Serbia in 1991 and later, and are now living in the United States and Canada. The main objective of the proposed doctoral dissertation is to contribute to a better understanding of the phenomenon of migration of highly qualified persons and professionals, in particular the problem of rapid emigration of these labour force structures from Serbia since 1991. The paper considers theoretical aspects of contemporary international migration factors, and the role of the state, both from the perspective of the observed receiving countries and Serbia as a country of origin. It provides a detailed analysis of statistical data on citizens of Serbia abroad, their main characteristics according to the area of origin and the receiving country. A comprehensive survey is an attempt to improve the existing knowledge in the field of emigration of highly educated people from Serbia from the perspective of migrants themselves. Although its results cannot be considered representative, they include various aspects of emigration of highly educated population, and its findings primarily relate to a full picture of the reasons for emigration, integration in the labour market and society of the receiving country, relations to the country of origin, as well as their plans for the future. The results and theoretical considerations suggest the need for a complex approach and dynamic perspective to researching the analysis of international migration. The migration statistics analysis also points to the necessity of combining data from statistical sources of the country of origin and receiving countries. One of the biggest obstacles to a better definition of the complex international migration flows and processes is that there is no statistical basis that can simultaneously, comprehensively and methodologically monitor migratory movements in the countries of origin and receiving countries. Results of the last several population censuses in Serbia, as a source that provides the most information about the characteristics of Serbian citizens abroad, indicate that in the past 3-4 decades in certain areas of the country migration links with the most important European immigration countries have been vigorously developed.