Umetničko delo u funkciji podsticanja razvoja likovnih sposobnosti kod učenika mlađeg školskog uzrasta

Abstract

U radu se razmatra uloga umetničkog dela u funkciji podsticanja likovnih sposobnosti kod učenika mlađeg školskog uzrasta u nastavi likovne kulture. Ukazano je na savremene tendencije u umetničkom obrazovanju koje ističu da je umetnost i proces učenja u umetnosti od vitalnog značaja za harmoničan razvoj svakog deteta. U tom kontekstu istaknuto je da nastava likovne kulture treba da podržava i podstiče razvoj likovnih sposobnosti – likovno-oblikovni razvoj, likovno-aprecijativne sposobnosti i kreativnost dece. Činjenica jeste da se likovno obrazovanje može kvalitetno sprovoditi samo ukoliko se podjednako poklanja pažnja i produktivnim, i perceptivnim i receptivnim likovnim aktivnostima, pri čemu se razvija produktivno i receptivno mišljenje. Osnovni cilj istraživanja odnosio se na ispitivanje efikasnosti i uticaj Razvojnog programa aktivnog posmatranja umetničkog dela putem primene posebno osmišljenih strategija, metoda i postupaka koji podstiču razvoj likovnih sposobnosti – likovne kreativnosti, likovno aprecijativnih sposobnosti i likovno-oblikovnog razvoja kod učenika mlađeg školskog uzrasta u nastavi likovne kulture. Namera istraživanja bila je da se prouče efekti eksperimentalnog intervenisanja u nastavi likovne kulture kada je u pitanju upotreba i korišćenje umetničkog dela u trećem razredu osnovne škole. U istraživanju je primenjena metoda eksperimenta sa paralelnim grupama. Istraživanje je sprovedeno na uzorku od 201 učenika (eksperimentalnu grupu činila su 102 učenika, a kontrolnu 97) iz dve osnovne škole u Užicu. Za potrebe istraživanja korišćen je test opšte kreativnosti (LV1), test likovne aprecijacije (AP test) i test četiri crteža (LV2) koji ispituje opštu likovnu kreativnost, ali i specifičnosti likovno-kreativnog razvoja. Podaci su obrađeni i analizirani kvantitativnom metodom u cilju povećanja interpretabilnosti podataka. Rezultati istraživanja pokazuju da je aktivno posmatranje umetničkog dela, primenom posebno osmišljenih strategija, metoda i postupaka neophodno u nastavi likovne kulture jer može da podstiče razvoj likovnih sposobnosti – likovne kreativnosti, likovno aprecijativnih sposobnosti (percepciju i recepciju) kao i likovno-oblikovni razvoj. Razvojni program, primenjen u eksperimentalnoj grupi, pored inovativnog pristupa u planiranju i izvođenju nastave likovne kulture i posmatranja umetničkog dela, imao je nameru i da unapredi nastavu likovne kulture. Dobijeni rezultati ukazuju na to da su učenici eksperimnetalne grupe pokazali viši nivo u svim postavljenim zadacima, što potvrđuje pretpostvaku da je Razvojni program, koji postavlja umetničko delo u interesno područje učenika, efikasniji u odnosu na nastavu u kojoj nije bio uveden eksperimentalni faktor. Istraživanje je pokazalo da je oblast likovne umetnost specifična i kompleksna, što zahteva izvesnu reorganizaciju i unapređenje u smislu istovremenog razvijanja produktivnih i receptivnih sposobnosti. Učenici mlađeg školskog uzrasta nemaju previše prilike da nauče kako da posmatraju umetničko delo, kako da ga dožive i u njemu uživaju. Aktiviranjem suptilne percepcije može doći do kvalitetne recepcije i doživljavanja umetničkih dela što je stvar učenja i vežbe. Ovo istraživanje je ukazalo na to da umetničko delo treba da postane značajan integrativni deo nastave likovne kulture.