Roditelji kao agensi sportske socijalizacije mladih

Abstract

Tema ovoga rada je sportska socijalizacija mladih, a poseban naglasak je stavljen na ulogu roditelja mladih sportista u tom procesu. Istraživanje na kom je rad zasnovan imalo je tri osnovna cilja: a) utvrđivanje efekata sportske socijalizacije među mladima, kao i karakteristika i načina angažovanja roditelja u vezi sa sportskom aktivnošću mladih; b) specifikacija doprinosa raznih činilaca i mehanizama kojima roditelji deluju kao agensi sportske socijalizacije u specifičnim uslovima naše sredine; c) definisanje sadržaja funkcionalne uključenosti roditelja u sportsku aktivnost mladih. Teorijsku osnovu rada čine dve teorije motivacije. Jedna je teorija ciljeva (AGT), čiju je primenu u sportu među prvima predložila Duda i po kojoj je svaka osoba usmerena ka nekom cilju i želi da demonstrira svoju kompetentnost. Druga je teorija samoodređenja (SDT) Disija i Rajana, u kojoj je izgrađen diferenciran pristup motivaciji za učestvovanje u različitim aktivnostima. Ovo istraživanje je miks-metodsko (kombinuje kvantitativnu i kvalitativnu metodu) i sprovedeno je u dve faze: u prvoj je realizovano kvantitativno istraživanje na uzorku mladih sportista (n=227) uzrasta od 15 do 18 godina, oba pola, koji se takmiče u okviru individualnog ili ekipnog sporta i njihovih majki (n=217) i očeva (n=180). Rezultati dobijeni u ovoj fazi istraživanja pružaju širi uvid u istraživački problem. U drugoj fazi realizovano je kvalitativno istraživanje (fokus-grupni intervjui sa sportistima i roditeljima i polustrukturirani intervjui sa sportskim trenerima). Rezultati ove faze omogućili su proveravanje, produbljeno razumevanje i interpretaciju kvantitativnih podataka. Dobijeni rezultati ukazuju na to da bavljenje sportom izaziva pozitivne efekte kod mladih. Sportisti su veoma zadovoljni sopstvenim izvođenjem i stepenom u kojem koriste sopstvene potencijale. Tokom učestvovanja u sportu mladi doživljavaju vitalnost u visokom stepenu i pozitivna osećanja umerenog intenziteta, a negativna osećanja uglavnom ne doživljavaju. Podaci iz kvalitativne faze potvrđuju dobijene rezultate i pokazuju da sportisti navedena osećanja usko povezuju sa sportskim izvođenjem...

The paper discusses the area of sports socialization of the youth with the focus on the role of parents as agents of sports socialization. The research has three basic aims: a) to determine the outcome of sports socialization, as well as characteristics and ways of parents engagement related to sports activities with the youth; b) to specify the benefits of various factors and mechanisms through which the parents act as agents of sports socialization in the specific conditions of our environment; c) to define the content of functional engagement of parents in sports activity of the youth. The theoretical foundation of the paper relies on two motivation theories. The first one is the achievement goal theory (AGT), firstly suggested for application in sport by Duda, which implies that each person is goal oriented and wants to demonstrate his/her competency. The second one is the self-determination theory (SDT) by Deci and Ryan, which offers a differentiated approach to motivation for participation in different activities. This is a mixed-methods research (combining quantitative and qualitative method) and is carried out in two phases: the first one encompassed the quantitative research in a sample of young athletes (n=227) aged 15 to 18 years, of both genders, competing within either individual or team sport and their mothers (n=217) and fathers (n=180). The results obtained in this research phase offer a broader inspection of the research problem. The second phase included the qualitative research (focus – group interviews with athletes and semi structured interviews with coaches). The results of this phase enabled verification, deeper understanding and interpretation of the quantitative data. The obtained results indicated that engagement in sport positively affects young persons. Athletes are very satisfied with their own performance and level of using their potentials. While participating in sports activities, the youth experience high level of vitality and positive feelings of moderate intensity, while negative feelings are mostly not experienced. The quantitative phase data confirm the obtained results and indicate that athletes closely relate the aforesaid feelings with their sports performance...