Regionalne nejednakosti i privredni rast : primer Srbije

Abstract

Predmet disertacije jeste analiziranje odnosa meduzavisnosti regionalnih, pre svega ekonomskih, nejednakosti i privrednog rasta. U radu se posebna pažnja, kako sa teorijskog tako i sa empirijskog stanovništa, pridaje konceptima beta (*) i sigma (,) konvergencije/divergencije unutar nacionalnih ekonomija. Cilj rada je da se: (a) bliže odrede osnovni razlozi zbog kojih se ekonomske aktivnosti koncentrišu u prostoru, (b) analizira meduzavisnost regionalnih ekonomskih nejednakosti i privrednog rasta, (c) testira postojanje beta i sigma konvergencije na nivou regiona i subregiona u Republici Srbiji, (d) identifikuju interregionalne i intraregionalne nejednakosti u Republici Srbiji i da se, shodno tome, sugerišu mere za smanjenje ukupne regionalne ekonomske nejednakosti. U disertaciji su sagledani i kriticki ocenjeni razlozi zbog kojih se ekonomska aktivnost koncentriše u prostoru. Pokazano je koje su osnovne centrifugalne i centripetalne sile koje uticu na prostornu koncentraciju/disperziju ekonomskih aktivnosti. U radu je konstatovano da prostorne nejednakosti predstavljaju važno pitanje iz više razloga. Pored cinjenice da postoji zavisnost izmedu prostornih/regionalnih nejednakosti i privrednog rasta, važno pitanje kojem isto tako treba posvetiti punu pažnju jeste odnos ekonomskih i drugih oblika regionalnih nejednakosti (socijalne, etnicke, politicke, verske itd.) cija interakcija predstavlja potencijalnu opasnost za socijalnu i politicku stabilnost. U disertaciji je ukazano da regionalne nejednakosti imaju dve osnovne dimenzije. Prva je postojanje nejednakosti izmedu posmatranih teritorijalnih jedinica (regiona), a druga je postojanje nejednakosti unutar posmatranih teritorijalnih jedinica (regiona). Dekomponovanje ukupne regionalne nejednakosti na interregionalnu i intraregionalnu komponentu može da bude od koristi kreatorima politike regionalnog razvoja. Razlikovanje pomenutih koncepata nejednakosti suštinski je važno prilikom kreiranja i kombinovanja mera ekonomske politike usmerenih na smanjenje teritorijalnih nejednakosti. U radu je ukazano da se razvoj regiona bazira na uslovima i mogucnostima koji postoje unutar regiona za apsorbovanje, implementaciju i dalje kreiranje novih tehnicko-tehnoloških rešenja, ideja i inovacija. Pri tome, ne treba dovoditi u pitanje neophodnost postojanja politike regionalnog (prostornog) razvoja, vec joj treba pristupati na novi nacin – sprovoditi mere koje ce dovesti do toga da svaki region pruža svoj maksimum. Pristup regionalnom razvoju treba u daleko vecoj meri zasnivati na endogenom regionalnom rastu. Neophodno je kreirati takve mere i politike regionalnog razvoja koje ce podržavati rast u svim regionima (a ne samo u onim manje razvijenim).

The subject of the dissertation is analysis of interdependence of regional, particularly economic, inequalities and economic growth. The paper gives a particular attention, both from the theoretical and empirical point, to the concepts of beta (*) and sigma (,) convergence/divergence within national economies. The aim of this study is to: (a) determine more closely the main reasons for spatial concentration of the economic activities concentrate, (b) analyze the interdependence of regional economic inequalities and economic growth, (c) test the existence of beta and sigma convergence at regional and sub-regional level in the Republic of Serbia, (d) identify interregional and intraregional disparities in Republic of Serbia, and that, therefore, suggest measures for reducing the overall regional economic inequalities. In dissertation there were perceived and critically evaluated the reasons for concentration of economic activities in space. It is shown what are the basic centrifugal and centripetal forces that affect the spatial concentration/dispersion of economic activities. The study concludes that spatial inequalities are an important issue for several reasons. Despite the fact that there is a dependency between spatial/regional inequalities and economic growth, an important issue which also need to be treated with lot of attention is the relationship between economic and other forms of regional inequalities (social, ethnic, political, religious, etc.) whose interaction represent a potential threat to the social and political stability. The thesis points out that regional inequalities have two main dimensions. The first is the existence of inequalities between observed territorial units (regions) and the other is the existence of inequalities within observed territorial units (regions). Decomposition of the overall regional inequality on interregional and intraregional component may be useful to policy makers for regional development. The distinction between these concepts of inequalities is essential in creating and combining economic policy measures aimed at reducing territorial disparities. The study points out that the development of the regions is based on the conditions and opportunities that exist within the region for absorption, implementation and further creation of new technological solutions, ideas and innovations. In doing so, it should not be questioned the necessity for the policy of regional (spatial) development, but it should be approached in a new way - implement measures that will result in each region provides its maximum. Approach to regional development should be based to a much greater extent on the endogenous regional growth.