Internalizacija eksternih troškova u funkciji obezbeđenja održivog razvoja drumskog saobraćaja

Abstract

Zbog negativnog uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi, s jedne, i neophodnosti održivog razvoja, s druge strane, transportni sektor se, danas, nalazi pred velikim ispitom. Zbog toga se u mnogim zemljama ulažu jako veliki napori u kreiranje i sprovođenje strategije razvoja saobraćaja koja će istovremeno omogućiti veću mobilnost ljudi i robe i obezbediti poboljšanje ekoloških uslova. Zbog toga, postoji rastući interes za pronalaženje i primenu različitih planskih, regulativnih, tehnoloških, mekih i ekonomskih instrumenata koji mogu da doprinesu ostvarivanju ove strategije. Predmet ove doktorske disertacije je istraživanje i analiza najznačajnijih ekonomskih instrumenata u funkciji održivog razvoja saobraćaja i drugo, njihova primena u svrhu internalizacije eksternih troškova u drumskom saobraćaju. Cilj ove disertacije jeste da ukaže na mogućnost da se, osim za dostizanje ekonomskih i društvenih ciljeva, ekonomski instrumenti mogu upotrebiti i kao efikasno sredstvo za dostizanje i ekoloških ciljeva u drumskom saobraćaju. Konkretnije, cilj disertacije je iznalaženje rešenja za internalizaciju eksternih troškova u drumskom saobraćaju, a time i za obezbeđenje preduslova za njegov održivi razvoj. U radu je izvršena sistematizacija, analiza i kritičko preispitivanje prednosti i nedostataka, a time i potencijalnih mogućnosti različitih ekonomskih instrumenata za internalizaciju eksternih troškova u drumskom saobraćaju. Uporedo, izvršena je i sistematizacija i analiza različitih ekonomskih podsticaja koji se ili predlažu ili već primenjuju na nivou Evropske unije ili na nivou pojedinačnih zemalja članica. Na osnovu praktičnih iskustava i na osnovu same prirode pojedinih eksternih troškova, identifikovani su i predloženi ekonomski instrumenti koji su se pokazali kao najbolja rešenja za internalizaciju datog eksternog troška.

Due to the negative impact on the environment and human health, on one hand, and the necessity for sustainable development, on the other, the transport sector today faces a great challenge. Great efforts are therefore made in many countries to create and implement a transport development strategy which will enable better mobility of people and goods, and at the same time provide better environmental conditions. Hence, there is a growing interest in finding and implementing different planning, regulatory, technological, soft and economic instruments which could contribute to achieving this strategy. The subject of this dissertation is the research and analysis of most important economic instruments for the purpose of sustainable development and, in addition, their implementation with the purpose of external costs internalization in road traffic. The aim of this dissertation is to indicate to the possibility that, apart from achieving economic and social objectives, economic instruments can be also used as an efficient means for achieving ecological objectives in road traffic. More concretely, the purpose of the dissertation is ascertainment of the solutions for internalization of external costs in road traffic and thus provision of the preconditions for its sustainable development. The dissertation has systematized, analyzed and critically reviewed the advantages and disadvantages as well as prospective potentials of different economic instruments for internalization of external costs in road traffic. At the same time, systematization and analyses was performed of different economic incentives which are either recommended or already implemented at the level of the European Union or at the level of individual member states have.