Epske komunikacijske strukture u dramama Aleksandra Popovića

Abstract

Predmet našeg istraživanja predstavlja epski (dijegetički) komunikacijski sistem ustanovljen na odabranom uzorku drama Aleksandra Popovića, koji po svojoj strukturi i funkcionalizaciji tehnika epizacije, figurira kao svojevrsna paradigma u okviru autorovog opusa. Osnovna hipoteza ovog rada jeste da je konstatovanjem svih formalnih i strukturnih aspekata dijegeze, koji počivaju na odstupanju od tradicionalnih principa dramske naracije – utemeljenih u Aristotelovom oponašanju radnje (mimesis praxeos) – moguće dokazati saglasnost poetike Aleksandra Popovića sa aktuelnim pozorišno-dramskim teorijama, kao i strukturnu korespodentnost njegovih dela sa načelima postdramskog teatra. Primenjena metodologija zasniva se na sekvencijalnoj analizi epskog komunikacijskog sistema, čijom specifičnom organizacijom, situacijski (jednoznačno) ili strukturno (granično), dolazi do uspostavljanja posredničkih komunikacijskih odnosa u Popovićevim komadima, odnosno narušavanja apsolutnosti drame. Osnovna teorijska uporišta ovog istraživanja polaze od principa (tendencija) koji dovode do epizacijskih efekata, kriterijuma po kojima se ustanovljavaju, a potom i od repertoara tehnika epizacije koji iz njih proističe. Rad je u obzir uzeo postojeću klasifikaciju i funkcionalizaciju dijegetičkih tehnika po teoriji Manfreda Fistera (Manfred Pfister), koja se u slučaju Popovićevih farsi pokazala kao delimično kompletna i kao takva podložna dopunama i proširenjima. Posebna pažnja posvećena je funkcionisanju epskog komunikacijskog sistema u odnosu na prostorno-vremensku deiksu, zatim komparativnoj analizi rasprostiranja tehnika epizacije, kao i njihovim potencijalnim značenjima koja su rezultanta ukupnog delovanja dijegetičkih struktura na recipijenta. Cilj rada predstavlja skretanje pažnje na one narativne postupke u okviru Popovićevog dramskog stvaralaštva, koji bi budućim istraživačima, ali i pozorišnim praktičarima, ponudili novu interpretativnu ravan za dalja tumačenja jednog složenog rukopisa.

The subject of our research is epic (diegetic) communication system established on a selected sample of plays by Aleksandar Popović, which, by its structure and functionalization of epicization techniques, appears as a kind of paradigm within the author's oeuvre. The basic hypothesis of this paper is that by pointing out all the formal and structural aspects of diegesis, which rest on deviation from the traditional principles of dramatic narration - based on Aristotle's imitation of an action (mimesis praxeos) - it is possible to prove the concordance of Aleksandar Popović's poetics with current theatrical and drama theories, as well as the structural correspondence of his works with the principles of postdramatic theater. The applied methodology is based on the sequential analysis of epic communication system, whose specific organization, situationally (unambiguously) or structurally (contiguously), leads to the establishment of intermediary communication relations in Popović's pieces. The basic theoretical framework of this research starts from the principles (tendencies) that lead to the epicization effects, the criteria by which they are established, and then from the repertoire of epicization techniques that comes from them. The paper took into account the existing classification and functionalization of diegetic techniques according to the theory of Manfred Pfister, which in the case of Popović's farce proved to be partially complete and as such subject to additions and extensions. Particular attention was paid to the functioning of epic communication system in relation to the space-time deixis, then to comparative analysis of the spread of epicization techniques, as well as their potential meanings, which are the result of the overall effect of diegetic principles on the recipient. The aim of this paper is to draw attention to those discursive procedures within Popović's dramatic work that would offer future researchers, as well as theater practitioners, a new interpretative plane for further interpretations of a complex manuscript.