Pragmatičko-stilističke odlike paremioloških formula u novinskom diskursu španskog i srpskog jezika

Abstract

Predmet istraživanja ovog rada predstavljaju pragmatički i stilistički aspekti upotrebe paremioloških formula u novinskom diskursu španskog i srpskog jezika. Analiza je vršena na primerima ekscerpiranim iz digitalnih izdanja novina i sa informativnih portala na teritoriji Španije i Srbije, čije publikacije obuhvataju period od 2001. do 2020. godine. Sa pragmatičke tačke gledišta, bavimo se analizom upotrebe paremioloških formula u novinskim tekstovima, kako onih paremija registrovanih u kanonskom, tako i onih registrovanih u modifikovanom obliku, pri čemu je ustanovljeno da se znatno češće upotrebljavaju u modifikovanom obliku. Iz tog razloga dajemo i detaljnu klasifikaciju svih registrovanih mehanizama modifikovanja kojima se novinari služe, bilo da one utiču na formalni oblik paremiološke formule ili se, pak, reflektuju na njen semantički plan. U okviru navedenog aspekta, bavimo se i načinima uvođenja paremioloških formula u novinski diskurs posredstvom različitih diskurzivnih markera od kojih su se našom analizom kao najučestaliji pokazali oni koji u svoj sastav uključuju metalingvističke komentare i čija je osnovna funkcija aktiviranje polifonije, ali i posredstvom diskurzivnih markera koji eksplicitno aludiraju na vrstu paremiološke formule, kao i primerima uvođenja paremija bez obeležavanja. U poslednjem segmentu pragmatičke analize, a u okviru diskurzivne deikse, bavimo se i kataforičkom i anaforičkom vrednošću paremija. Kada je u pitanju stilistički aspekt, analiziramo načine obeležavanja paremioloških formula u novinskom diskursu posredstvom upotrebe različitih grafostilema (znakovi interpunkcije, majuskularne grafostileme i kurziv). Takođe se bavimo i analizom funkcija koje paremiološke formule mogu da vrše u novinskom diskursu, polazeći od šest osnovnih funkcija upotrebe jezika prema Jakobsonu (1966), a to su referencijalna, ekspresivna, konativna, fatička, metajezička i poetska funkcija, a ovaj aspekt analize pokazao je da paremiološke formule mogu da vrše sve navedene funkcije.

The object of this research are pragma-stylistic characteristics of paremiological formulae in the journalistic discourse of Spanish and Serbian. The analysis has been carried out on the examples extracted from the digital newspapers in Spain and Serbia published between 2001 and 2020. From the pragmatic point of view, we analyse the use of paremiological formulae in journalistic texts focusing on both the canonical and the modified forms, the latter being significantly more commonly used, as we have discovered. For that reason, we also offer a detailed classification of all the registered modification mechanisms utilised by the journalists that may alter the formal pattern of a paremiological formula or even its semantic plan. Additionally, we examine the way in which the paremiological formulae are introduced into the journalistic discourse via different discursive markers. Our analysis has shown that the most frequent ones are those markers which contain a metalinguistic comment and whose main function is to activate polyphony, but also those which explicitly make reference to the type of the paremiological formula and to the examples of unmarked formulae. Within discursive deixis, we study the cataphoric and anaphoric value of the formulae. In terms of stylistic aspects, we analyse the way in which the paremiological formulae are marked by means of different graphostylemes (punctuation marks, capital letters and italics). Moreover, we study the functions that the formulae may carry out in the journalistic discourse based on the six main linguistic functions according to Jakobson (1966): referential, emotive, conative, phatic, metalingual and poetic. The results of this research have revealed that the paremiological formulae may fulfil each one of the functions.