Dohodovna konvergencija zemalja Zapadnog Balkana i članica Evropske unije u kontekstu evropske ekonomske integracije

Abstract

Konvergencija dohodaka je više od polovine veka predmet mnogih teorijskih i empirijskih istraživanja. Brojni istraživači su posvetili veliku pažnju ovom pitanju na koje, do sadašnjeg trenutka, ne postoji jasan odgovor, niti jedinstven rezultat. Iako je strana literatura bogata radovima čiji je predmet istraživanja konvergencija dohodaka među zemljama Evropske unije, kao i uticaj različitih faktora na konvergenciju dohodaka, u domaćoj literaturi ova oblast nije dovoljno istražena. Osim toga, još uvek je mali broj radova koji se bave ispitivanjem postojanja i brzine konvergencije dohodaka između zemalja Evropske unije i zemalja Zapadnog Balkana. S tim u vezi, predmet doktorske diseratcije je dohodovna konvergencija zemalja Zapadnog Balkana i članica Evropske unije u kontekstu evropske ekonomske integracije. Cilj istraživanja u doktorskoj disertaciji je da se pruži odgovor na pitanje da li postoji konvergencija dohodaka među zemljama Evropske unije. Takođe, cilj istraživanja je utvrđivanje razlike u brzini konvergencije dohodaka između razvijenih zemalja Evropske unije, s jedne strane, i Novih zemalja članica Evropske unije i zemalja Zapadnog Balkana, s druge strane. Pored toga, cilj istraživanja u doktorskoj disertaciji je i utvrđivanje faktora koji utiču na konvergenciju dohodaka. Rezultati empirijske analize pokazuju postojanje dohodovne konvergencije među zemljama Evropske unije. Osim toga, dokazano je da Nove zemlje članice Evropske unije i zemlje Zapadnog Balkana, s jedne strane, imaju bržu konvergenciju dohodaka od grupe razvijenih zemalja Evropske unije. Analizom smera i intenziteta delovanja različitih faktora na konvergenciju dohodaka, dobijeni su rezultati koji ukazuju na pozitivan uticaj bilateralne trgovine na dohodovnu konvergenciju, pozitivan uticaj stranih direktnih investicija na dohodovnu konvergenciju centralnoevropskih tranzicionih zemalja u pretkriznim godinama, kao i pozitivan uticaj prisutnosti ekonomskih sloboda u godinama posle Globalne ekonomske krize. Reformski procesi nisu pokazali snažan i kontinuiran uticaj na dohodovnu konvergenciju centralnoevropskih tranzicionih zemalja.

Income convergence has been the subject of many theoretical and empirical research for more than half a century. Many researchers devoted great attention analyzing income convergence among countries. However, there is still no clear answer, nor a unique result about this topic. Although foreign literature has vast number of papers that examine income convergence among the European Union countries, as well as the effect of various factors on income convergence, this field has not been sufficiently explored in domestic literature. In addition, there is still a small number of papers that test the existence and speed of income convergence between the developed countries of the European Union and the Western Balkan States. In this regard, the subject of the doctoral dissertation is income convergence of the Western Balkan States and European Union member states in the context of European economic integration. The aim of the research in the doctoral dissertation is to determine the existence of income convergence among the European Union countries. Also, the aim of the research is to determine the difference in the speed of income convergence between developed countries of the European Union, on the one hand, and New Member States and Western Balkan States, on the other. In addition, the aim of the research is to determine factors that affect income convergence. The results of the empirical analysis show the existence of income convergence among European Union countries. The results also show higher speed of income convergence of Western Balkan States and New Member States, compared to developed European Union members, depending on the observed subperiod. By analyzing the direction and intensity of various factors on income convergence, results indicate positive impact of bilateral trade, positive impact of foreign direct investment in the pre-crisis years, and positive effect of presence of economic freedom in the years after Global economic crisis. Reform processes haven’t shown a strong and continuous effect on income convergence of Central European transition countries.