Analiza uticaja aktivnosti sunca i meteoroloških parametara na koncentraciju 7Be u prizemnom sloju atmosfere

Abstract

Zbog svoje radioaktivne i toksične prirode, lokacije i načina nastajanja, izotop 7Be ima višedecenijsku pažnju u oblasti radioekologije i meteorologije, pre svega kao trasera u praćenju kretanja polutanata i vazdušnih masa. Shodno tome, bilo bi poželjno ustanoviti model vremenske distribucije ovog izotopa, koji bi omogućio predikciju njegove koncentracije. Kao doprinos poboljšanju odabira parametara za simulacione modele, cilj ovog istraživanja je da se ispita uticaj aktivnosti Sunca i pojedinih meteoroloških parametara na koncentraciju 7Be u prizemnom sloju atmosfere. Za potrebe ovog istraživanja, korišćeni su rezultati gamaspekrtometrijskog odreĎivanja koncentracije aktivnosti 7Be u dva medijuma (vazduh – uzorci aerosola i ukupni depozit) tokom perioda 1995–2017, sprovedenih u Laboratoriji za zaštitu od zračenja i zaštitu životne sredine, Instituta za nuklearne nauke “Vinča”. Metodama Furijeove transformacije i linearne regresije, primenjenim u ovoj disertaciji, po prvi put je uočena mogućnost uticaja smera Sunčevog magnetnog polja na koncentraciju 7Be u uzorcima vazduha. Pokazalo se da bi uključivanje perioda promene od 22 godine moglo dovesti do poboljšanja kvaliteta njene simulacije.

Due to the 7Be isotope is radioactive and toxic nature, as well as its location and way of its production, it has decades of attention in the field of radiochemistry and meteorology, primarily as a tracker in monitoring the movement of pollutants and air masses. Accordingly, it would be desirable to establish a time distribution model for this isotope, which would allow a prediction of its concentration. As a contribution to improving the selection of parameters for simulation models, the aim of this study is to examine the influence of solar activity and individual meteorological parameters on the concentration of 7Be in the ground level atmosphere. For the purposes of this research, the results of gamaspekrtometric determination of the activity concentration of 7Be in two media (air - aerosols and total deposit) were used. They carried out at the Laboratory for Radiation Protection and Environmental Protection, Institute for Nuclear Sciences "Vinča" and cover the period during 1995-2017. The methods of the Fourier transform and linear regression, applied in this dissertation, for the first time have seen the possibility of influencing the direction of the Solar magnetic field to the concentration of 7Be in air samples, and it has been shown that the inclusion of a period of change of 22 years can lead to a decline in the quality of its simulation.