NAUČNOM VEĆU MEDICINSKOG FAKULTETA UNIVERZITETA U
BEOGRADU
Naučno veće Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu je na svojoj sednici
održanoj 25.12.2014. godine, broj 4600/12, odredilo komisiju za ocenu završene
doktorske disertacije pod naslovom:
„Epidemiološke i kliničke karakteristike gojazne dece sa metaboličkim
komplikacijama gojaznosti i bez njih“
kandidata dr Radeta Vukovića zaposlenog u Institutu za zdravstvenu zaštitu majke i
deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“. Mentor ove doktorske disertacije je prof. dr Dragan
Zdravković, redovni profesor na katedri pedijatrije Medicinskog fakulteta Univerziteta
u Beogradu, a komentor prof. dr Sandra Šipetić Grujičić, redovni profesor na katedri
epidemiologije Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu.
Za članove komisije su imenovani:
1. Akademik prof. dr Dragan Micić, Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu –
predsednik komisije
2. Doc. dr Anita Grgurević, Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu
3. Prof. dr Saša Živić, Medicinski fakultet Univerziteta u Nišu
Na osnovu detaljne analize priložene doktorske disertacije, komisija za ocenu
završene doktorske disertacije jednoglasno podnosi Naučnom veću Medicinskog
fakulteta Univerziteta u Beogradu sledeći
IZVEŠTAJ
A. Prikaz sadržaja doktorske disertacije
Doktorska disertacija dr Radeta Vukovića „Epidemiološke i kliničke
karakteristike gojazne dece sa metaboličkim komplikacijama gojaznosti i bez njih“
napisana je na 174 strane i obuhvata osam poglavlja: uvod, ciljevi istraživanja, materijal
i metod istraživanja, rezultati, diskusija, zaključci, preporuke i literatura. Tekst
disertacije je ilustrovan sa 64 grafikona i 97 tabela. U poslednjem poglavlju navedeno je
204 reference koje su korišćene pri izradi disertacije. Disertacija sadrži sažetak na
srpskom i engleskom jeziku, biografiju kandidata, podatke o komisiji i spisak
skraćenica korišćenih u tekstu.
U uvodu je na precizan način opisan značaj, prevalencija i porast učestalosti
predgojaznosti i gojaznosti kod dece i adolescenata u svetu i u Srbiji. Zatim je opisan
značaj metaboličkih komplikacija gojaznosti u populaciji dece i adolescenata,
uključujući tip 2 dijabetesa melitusa, metabolički sindrom i druge komorbiditete
gojaznosti. Prevalencija navedenih poremećaja u populaciji dece i adolescenata je
iscrpno opisana sa posebnim osvrtom na razlike registrovane između različitih delova
sveta, posebno u SAD i evropskih zemalja. Na precizan i koncizan način je opisan
značaj povoljnog metaboličkog fenotipa kod gojaznih osoba , a zatim su prikazani
podaci o prevalenciji, kao i do sada utvrđene epidemiološke i kliničke karakteristike ove
podgrupe bez metaboličkih komplikacija gojaznosti.
Ciljevi rada su precizno definisani i obuhvataju ispitivanje prevalencije
metaboličkih poremećaja (tipa 2 dijabetesa melitusa, povećane glikemije našte,
poremećaja tolerancije na glukozu, dislipidemije, hiperinsulinemije, rezistencije na
insulin i povišenih nivoa mokraćne kiseline i aminotransferaza) u grupi gojazne dece i
adolescenata, kao i analizu epidemioloških i kliničkih karakteristika gojazne dece i
adolescenata sa i bez metaboličkih komplikacija.
U poglavlju materijal i metod istraživanja jasno je definisano vreme, mesto i tip
istraživanja, kao i izbor ispitanika, a zatim je detaljno prikazan metod prikupljanja i
statističke obrade podataka. Način prikupljanja podataka o demografskim,
antropometrijskim i kliničkim karakteristikama ispitanika, kao i o porodičnoj anamnezi
i rezultatima laboratorijskih analiza opisan je detaljno i jasno. Zatim je opisan način
računanja izvedenih vrednosti, odnosno parametara, kao i grupisanje ispitanika prema
varijablama uključenim u studiju i kriterijumi za metaboličke poremećaje. Jasno je
definisana podela gojazne dece i adolescenata u grupe sa i bez metaboličkih
komplikacija gojaznosti u zavisnosti od nalaza metaboličkih poremećaja u sklopu
definicije metaboličkog sindroma Internacionalne federacije za dijabetes, odnosno
hipertrigliceridemije, niskog nivoa HDL holesterola, povišenog krvnog pritiska i
poremećaja u regulaciji glukoze.
U poglavlju rezultati su detaljno, jasno i sistematično dokumentovani svi dobijeni
rezultati istraživanja, što je i prikazano u 97 tabela i 53 grafikona. Prvo su navedene
epidemiološke i kliničke karakteristike ispitanika i registrovana prevalencija svih
ispitivanih metaboličkih poremećaja. Zatim su prikazane epidemiološke i kliničke
karakteristike gojazne dece i adolescenata sa i bez metaboličkih poremećaja, kao i
karakteristike gojaznih ispitanika sa i bez rezistencije na insulin.
Diskusija je napisana jasno i pregledno, a rezultati su detaljno i kritički
analizirani i upoređivani sa najnovijim saznanjima u ovoj oblasti, uz prikaz relevantnih
podataka drugih istraživanja sa uporednim pregledom dobijenih rezultata doktorske
disertacije.
Na osnovu rezultata istraživanja, u poglavlju zaključci su jasno i koncizno
prikazani glavni zaključci iz kojih se vidi da su ostvareni postavljeni ciljevi ispitivanja.
U poglavlju preporuke su u skladu sa najnovijim saznanjima i preporukama u
ovoj oblasti, a na osnovu glavnih rezultata istraživanja, koncizno navedene mere u cilju
smanjenja prevalencije, kao i ranijeg otkrivanja i lečenja komorbiditeta gojaznosti
mladih u Srbiji.
Poglavlje literatura sadrži 204 reference, među kojima su adekvatno zastupljene
najnovije reference u ovoj oblasti.
B. Kratak opis postignutih rezultata
Istraživanjem u grupi od 411 gojazne dece i adolescenata oba pola utvrđena je
prevalencija tipa 2 dijabetesa melitusa od 0,7%, izolovane povećane glikemije našte od
3,9%, izolovanog poremećaja tolerancije na glukozu od 7,6%, i prevalencija oba
poremećaja istovremeno od 2,9%.
Niska koncentracija HDL holesterola utvrđena je kod 58,1% ispitane gojazne dece
i adolescenata, hipertrigliceridemija kod 21,3%, povećana koncentracija ukupnog
holesterola kod 16%, povećana koncentracija LDL holesterola kod 20,2%. Arterijsku
hipertenziju imalo je 46,5% ispitanika, a abdominalnu gojaznost 94,6%. Povišena
insulinemija našte je utvrđena kod 44,5% ispitanika, rezistencija na insulin kod 67,9%,
povišen nivo aminotransferaza kod 16,5%, a hiperuricemija kod 45,2% ispitanika.
Utvrđena je prevalencija metabolički povoljnog fenotipa gojazne dece i
adolescenata od 29,1%, a 39,1% ispitanika imalo je najmanje dve metaboličke
komplikacije gojaznosti. U grupi gojazne dece i adolescenata sa povoljnim
metaboličkim fenotipom u odnosu na ispitanike sa najmanje dve metaboličke
komplikacije gojaznosti bilo je više mlađih ispitanika u prepubertetskom i pubertetskom
stadijumu. U ovoj grupi je pored negativnog nalaza komponenti metaboličkog sindroma,
utvrđena i manja prevalencija ekstremne gojaznosti, akantoze nigrikans,
hiperinsulinemije, rezistencije na insulin, hiperholesterolemije, povišenih vrednosti
LDL holesterola, aminotransferaza i mokraćne kiseline, a značajno više vrednosti
insulinogenog indeksa.
C. Uporedna analiza rezultata kandidata sa rezultatima iz literature
Rezultati disertacije dr Radeta Vukovića su u diskusiji detaljno i kritički
upoređivani sa podacima iz literature i ukazuju da je prevalencija tipa 2 dijabetesa
melitusa i drugih poremećaja u regulaciji glukoze kod gojazne dece i adolescenata u
Srbiji u skladu sa prevalencijom ovih poremećaja kod gojaznih mladih u drugim
zemljama Evrope. U SAD i zemljama Azije učestalost tipa 2 dijabetesa melitusa kod
gojaznih mladih je značajno veća, dok je razlika u učestalosti drugih poremećaja u
regulaciji glukoze manje izražena. Registrovana velika prevalencija komponent i
metaboličkog sindroma, arterijske hipertenzije i drugih metaboličkih poremećaja kao
samostalnih faktora rizika za tip 2 dijabetesa melitusa i kardiovaskularna oboljenja
odgovara nalazima istraživanja učestalosti ovih poremećaja kod gojaznih mladih u
drugim zemljama Evrope.
Metabolički povoljan fenotip imala je skoro trećina ispitane gojazne dece i
adolescenata, što je u skladu sa rezultatima drugih istraživanja. Ispitana gojazna deca i
adolescenti sa metabolički povoljnim fenotipom bili su mlađi od ispitanika sa
metaboličkim komplikacijama gojaznosti i u ranijim stadijumima pubertetskog razvoja,
što je takođe u skladu sa nalazima drugih istraživanja . Kod ispitanika bez metaboličkih
komplikacija gojaznosti utvrđena je značajno manja prevalencija ekstremne gojaznosti i
akantoze nigrikans, kao i manje prosečne vrednosti obima struka u odnosu na gojaznu
decu i adolescente sa metaboličkim komplikacijama. Ovaj nalaz je u skladu sa
rezultatima drugih istraživanja koji ukazuju da su metaboličke komplikacije gojaznosti
manje učestale kod gojazne dece i adolescenata bez abdominalne gojaznosti i akantoze
nigrikans, kao i kod mladih sa blažim stepenom gojaznosti .
Kod ispitanika sa metabolički povoljnim fenotipom registrovana je manja
učestalost rezistencije na insulin, kao i manje prosečne koncentracije ukupnog i LDL
holesterola, ALT i mokraćne kiseline, što je u skladu sa do sada utvrđenom manjom
prevalencijom faktora rizika za kardiovaskularna oboljenja u podgrupi metabolički
zdravih gojaznih i ukazuje da bez obzira na korišćenu definiciju postoji subpopulacija
gojaznih koji u sklopu povoljnog metaboličkog fenotipa pored očuvane senzitivnosti na
insulin, nemaju dislipidemiju, imaju manju prevalenciju steatoze jetre i povišenih nivoa
mokraćne kiseline. Prema navedenim rezultatima najnovijih istraživanja, optimalan
terapijski pristup i ishodi lečenja kod gojazne dece sa povoljnim metaboličkim
fenotipom se razlikuju u odnosu na ostalu gojaznu decu, zbog čega je značajno
prepoznavanje ove podgrupe gojaznih mladih.
D. Objavljeni rezultati koji čine deo disertacije
O naučnom kvalitetu ove doktorske disertacije govore i publikovani radovi u
vrhunskim međunarodnim časopisima (kategorija M21):
1. Vuković R, Mitrović K, Milenković T, Todorović S, Zdravković D. Type 2
diabetes mellitus and impaired glucose regulation in overweight and obese
children and adolescents living in Serbia. Int J Obes (Lond).
2012;36(11):1479-81. - impakt faktor 5,22
2. Vuković R, Mitrović K, Milenković T, Todorović S, Soldatović I, Šipetić-
Grujičić S, Zdravković D. Insulin-sensitive obese children display a favorable
metabolic profile. Eur J Pediatr. 2013;172(2):201-6. - impakt faktor 1,98
E. Zaključak (obrazloženje naučnog doprinosa disertacije)
Rezultati doktorske disertacije „Epidemiološke i kliničke karakteristike gojazne
dece sa metaboličkim komplikacijama gojaznosti i bez njih“ dr Radeta Vukovića u
potpunosti odgovaraju postavljenim ciljevima rada koji su u skladu sa savremenim
trendovima istraživanja u oblasti gojaznosti i predstavljaju originalni naučni doprinos u
razumevanju mehanizama koji učestvuju u patogenezi metaboličkih komplikacija
gojaznosti u populaciji dece i adolescenata.
Ova doktorska disertacija je zasnovana na relevantnoj ideji i urađena prema svim
principima naučnog istraživanja. Ciljevi su bili precizno definisani, naučni pristup je
bio originalan i pažljivo izabran, a metodologija rada je bila savremena. Rezultati su
originalni, prikazani su pregledno i sistematično, jasno diskutovani, a iz njih su izvedeni
odgovarajući zaključci koji daju značajan doprinos naučnoj oblasti gojaznosti.
O naučnom doprinosu doktorske disertacije govore i radovi koji su publikovani u
vrhunskim međunarodnim časopisima u kojima je kandidat prvi autor.
Na osnovu svega navedenog, komisija jednoglasno zaključuje da po svom sadržaju
i formi disertacija „Epidemiološke i kliničke karakteristike gojazne dece sa
metaboličkim komplikacijama gojaznosti i bez njih“ ispunjava sve kriterijume dobro
napisanog doktorskog rada i predlaže Naučnom veću Medicinskog fakulteta
Univerziteta u Beogradu da prihvati doktorsku disertaciju dr Radeta Vukovića i odobri
njenu javnu odbranu radi sticanja akademske titule doktora medicinskih nauka.
U Beogradu, _______________
Članovi Komisije: Mentor:
_________________________ ________________________
Akademik prof. dr Dragan Micić Prof. dr Dragan Zdravković
Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu Medicinski fakultet
- predsednik komisije Univerziteta u Beogradu
Komentor:
_________________________ ________________________
Doc. dr Anita Grgurević Prof. dr Sandra Šipetić Grujičić
Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu Medicinski fakultet
Univerziteta u Beogradu
_________________________
Prof. dr Saša Živić
Medicinski fakultet Univerziteta u Nišu